وبلاگ نویسی

من سعی می کنم هراز گاهی نگاهی به خارج از رشته خودم داشته باشم. یکی از زمینه هایی که معمولا در مطالعات آزادم میگنجونم بحث های مدیریتی است. در خاطرم هست یکی از دوستان پس از کارشناسی که با هم مهندسی مکانیک میخوندیم قصد داشت برای ارشد MBA را دنبال کنه. اون موقع این کار دوستم را اشتباه محض میدونستم. تا اینکه همین دانشگاه ما قبول شد و پس از افزایش اطلاعات من در مورد این رشته و روند پیشرفت دوستم، متوجه شدم که راه درستی را پیش گرفته. یکی از اساتید دوستم، مهندس محمدرضا شعبانلی است که به پیشنهاد او حدود دوسال و نیم پیش با سایتش و مقالاتش آشنا شدم.

اخیرا یک پستی در مورد تجربیات ده ساله وبلاگ نویسیش بیان کرده که برام خیلی خیلی جالب بود و گفتم با شما در میون بذارم. درجایی از این مقاله حرف فوق العاده سنگینی میزنه. اون کسی است که مهندسی مکانیک را در دانشگاه شریف و با شاگرد اولی فارغ التحصیل شده است. با این وجود میگه اگر تجربه الان را داشتم و از من میپرسیدند بین ورود به دانشگاه و وبلاگ نویسی کدام را انتخاب میکنی قطعا وبلاگ نویسی را برمی گزیدم.

پشتکار

خیلی وقت بود با دنیای مهندسی فاصله گرفته بودم. یعنی از حدود 6 ماه پیش که پایان نامه را دفاع کردم دیگه کار جدی ای در این زمینه نکردم. البته تو این مدت سعی داشتم با مطالعه مطالب مهندسی و اخبار فناوری خیلی هم دور نشم. مثلا یه کاری که کردم اومدم یه گروه پنج نفره توی تلگرام ساختم تحت عنوان "mechanical engineering" و از رفیقام هرکس را میشناختم علاقمنده اضافه کردم. چشتون روز بد نبینه انگار گرد مرگ پاشیده باشند رو این گروه یا اعضاش طلسم شده باشند. اصن لام تا کام حرف نمیزنن. حالا اون به جهنم. حداقل وقتی یه نفر پست میذاره را بخونید و یه قدردانی ازش بکنید که باز هم انگیزه بگیره و دوباره سعی کنه مطالب جدید و به دردبخور پیدا کنه و به اشتراک بذاره.

نهایتا این شانس را داشتم که حدود دو هفته پیش به صورت جدی وارد یه پروژه شکل دهی بشم. البته این قضیه از حدود یه سال پیش کلید خورده بود ولی گاهی به هرجهت بود. واقعا کار سنگینیه. فقط در این حد میگم که یه نفر که باهاش کار میکنم پروژه ارشدش روی همین موضوع بوده. یعنی دراصل این پروژه در ادامه کار اونه و خیلی از مدل های ایشون استفاده می کنیم. ولی کار حدود سه ماه پیش به یه گرهی خورد که خود اون آقا رسما گفت من نمیدونم چی کار باید کرد. خلاصه واقعا بد نقطه ای پروژه گیر کرده بود. 

از دو هفته پیش که درگیر شدم تقریبا روزی 7 ساعت مفید درگیرش بودم. واقعا هر راهی به ذهنم رسید را پیاده کردم. اواخر هفته پیش به رییسم گفتم اگه امروز جواب نگیرم دیگه نمیدونم باید چه کار کنم. خلاصه هی ران بذار هی جواب نگیر. نهایتا در کمال ناباوری در آخرین لحظات هفته پیش دیدم جواب داد. اون لحظه وصف نشدنیه.

توی این قضیه خیلی چیز یاد گرفتم که مهم ترینش همین پشتکار و امید داشتنه. به قول اون ضرب المثل ژاپنی که میگفت اگه یکی دیگه انجام بده من بهترش را انجام خواهم داد و اگر یکی دیگه نتونه من قطعا انجام خواهم داد. 

نکته دوم اینکه دوستان سعی کنند در فرآیند کار یه دفترچه داشته باشند و فرآیند و اقدامات را ثبت کنند. این قضیه برای من که مجبور بودم توی 4 تا نرم افزار کار کنم خیلی حیاتی بود. لازم بود تغییرات را ثبت کنم. این کار ثبت تاریخچه فعالیت ها خیلی عالیه. پس از این که کار هم تموم شد بهتره این مطالب به نوعی مستند بشه. این دقیقا همون چیزیه که ما ایرانی ها بهش دقت نمی کنیم. از اونطرف میبینی که غربی ها روی این قضیه خیلی حساسند. برای همینه سازمان وابسته به یه نفر یا یه گروه نیست. برای همینه میبینی قطعات یه خودرو توی چند کشور تولید میشند و هیچ مشکلی نداره. چون روند کاملا مشخصه و هیچ ابهامی هم در فرآیند وجود نداره ودر عین حال افراد خودشون را نسبت به این استانداردها مقید میدونن.

پی نوشت: سعی میکنم در ادامه، درس های دیگری را خدمتتون ارائه کنم.

solidworks

در ادامه پست قبلی، در این جا سعی می کنم امکانات و قابلیت های منحصربه فرد نرم افزار solidworks را بیان کنم.

یکی از قسمت های جالب این نرم افزار بخش solidworks-Electrical هست. قطعا اگر وارد فاز استفاده حرفه ای از این نرم افزار شوید، حداقل موردی پیش خواهد آمد که مجموعه شما دارای قسمت های برقی نیز هست. به عنوان مثال یک دستگاه قیچی، اره برقی و ... دارای یک موتور برق و تابلو و سیم کشی های مربوط به آن خواهند بود. این جاست که کارایی بخش گفته شده خود را نشان خواهد داد. یکپارچگی این قسمت و عدم نیاز به بردن مدل به محیط دیگر از محاسن این نرم افزار است. حالا شما می خواهید مکان موتور را مشخص کتید یا سیم کشی ها را به گونه ای انجام دهید که حداقل تداخل به وجود آید و یا حداقل طول سیم استفاده شود. همه آن ها را می توان در این جا با اختصاص مناسب طول و نوع سیم با توجه به استانداردی که وجو دارد مشخص کرد. خروجی طراحی دقیق این قسمت، نقشه دوبعدی شامل سیم ها خواهد بود که مشخص می کند چه سیمی (و چه رنگی) به چه طولی باید خریداری گردد. پس از آن با ارائه نقشه دوبعدی برای سازنده این امکان را فراهم می کند که بداند هرسیم از کجا شروع شده و به کجا ختم می گردد. هم چنین المان های واقعی چون گیره و وارنیش را هم می توان در این جا مدل کرد. برای این قسمت خیلی بیشتر می توانم بحث کنم چون مشکلات آن عدم استفاده از این بخش را لمس کرده ام.

از دیگر امکانات جالب نرم افزار، ارائه پیکربندی های مختلف برای یک قطعه است. این کار به دو روش امکان پذیر می شود. یکی این که از طریق جدول طراحی (Design Table) مقادیر مختلف اندازه های یک قطعه برای پیکربندی های مختلف مشخص گردد. روش دیگر با استفاده از ایجاد یک پیکربندی جدید و اضافه یا کم کردن نمایه های قطعه میسر می شود. بدین ترتیب تنها با یک کلیک شما قادر هستید سایزهای مختلف یک شیر آب را در یک فایل داشته باشید.

حال شما قطعه ای طراحی کرده اید. می خواهید ببینید آیا کارکرد مناسبی دارد. این کار با بخش تحلیل نرم افزار میسر می گردد. به عنوان مثال شما یک کیس (جعبه) برای سیستم انتقال قدرت طراحی کرده اید. قادرید با اعمال بارهای دینامیکی (ضربه ای)، استاتیکی و ... وضعیت تنش و کرنش مجموعه را مشاهده کنید. به دلیل کاربری آسان نرم افزار، این کار در حداقل زمان با دقت قابل قبول ارائه می گردد.

یکی از مسائلی که لازم است به آن توجه ویژه ای داشته باشیم بحث ارائه مناسب محصول به منظور یافتن بازار برای فروش است. به همین دلیل باید قطعه طراحی شده در رنگ بندی مناسب و تاحد امکان واقعی جلوه داده شود. این کار با استفاده از Rendering نرم افزار امکان پذیر می شود. نورپردازی با شدت مناسب و در جهات گوناگون، استفاده از پس زمینه های متنوع و پوشش و رنگ های متفاوت سطح، امکان ارائه تصاویری با کیفیت مطلوب را فراهم می کند.

پی نوشت: به دلیل جلوگیری از اطاله کلام، سعی کردم مطالب را خلاصه بیان کنم. درصورتی که برایتان سوالی مطرح بود و نیاز به توضیحات بیشتری وجود داشت، در قسمت نظرات سوال خود را مطرح فرمایید یا با ایمیل e_sadeq(at) yahoo.com مکاتبه فرمایید.

نرم افزار طراحی مهندسی

در این پست قصد دارم مبحث جدیدی تحت عنوان نرم افزار را آغاز کنم. اهمیت آگاهی از نرم افزارهای مهندسی بر هیچ کس پوشیده نیست. ولی در این میان ممکن است سوال شود که از میان خیل عظیم نرم افزارهای موجود در یک زمینه کدام را انتخاب کنم. یا این که تاکنون نیاز خاصی به نرم افزارها نداشته ام و ممکن است در آینده هم با آن کار نکنم و فقط وقت و هزینه ای تلف شود. یا این که بهترین روش یادگیری نرم افزار چیست و از این دست سوال ها که بنده خود شاهد بودم حتی یک دانشجوی ارشد و قدیم ترها فارغ التحصیل ارشد با آن دست و پنجه نرم می کند.

اول لازم می بینم که مقدمه ای درمورد این که از چه دیدگاهی باید به این نرم افزارها نگاه شود، بگویم. درحدود پنجاه سال پیش و قبل از کاربرد گسترده رایانه ها، مهندسان هم چنان دستگاه طراحی می کردند، خط تولید راه اندازی می کردند، بارهای وارد بر یک سازه را تحلیل و بررسی می کردند. نمونه های زیادی می توان نام برد. از برج ایفل در فرانسه تا عمارت عالی قاپو یا مسجد شیخ لطف الله در ایران و ... . در حقیقت مهندسان آن زمان پیش از آن که مهندس باشند، عاشق بودند. عاشق طراحی و نوآوری. ( ناخودآگاه به یاد فیلم فاخر The imitation game افتادم) پس تمام مراحل از شکل گیری ایده، طراحی، تحلیل تا اجرا و ساخت همه توسط ذهن خلاق مهندسان انجام شده و بر روی کاغذ پیاده می شد. با پیچیده تر شدن سازه ها و دسترس بودن وسیله ای به نام رایانه که قادر بود کارهای تکراری را خیلی خوب انجام دهد، ایده استفاده از رایانه به عنوان همکار طراح مطرح شد. به همین دلیل گفته می شود CAD یعنی Computer Aided Design یا طراحی به کمک رایانه. بنابراین دانش و مهارتی باید وجود داشته باشد تا این ابزار کارآیی خود را اثبات کند. نکته دیگری که لازم است به آن توجه ویژه ای داشت آن است که آن دانش مهندسی کسب شده (مثلا در طول 4 سال کارشناسی) با آموختن مناسب نرم افزارهای مرتبط بروز پیدا می کند. این مساله ای است که در بعضی دانشگاه ها که سخت گیری بیشتری روی تئوری می شود دانشجوها با آن درگیرند. این می شود که دانشجو تسلط خوبی بر دروس مقاومت مصالح و طراحی اجزا دارد ولی قادر نیست یک قطعه ساده را طبق استاندارد طراحی و نقشه های ساخت آن را ارائه کند.

در این بخش مایلم یکی از نرم افزارهای طراحی به نام Solidworks را معرفی کنم. نرم افزارهای طراحی زیادی مانند Catia, Pro/Engineer, Inventor, NX پیشنهاد می شود. ولی در این بین به دلیل کاربری آسان (user friendly) و قابلیت بالا در موسسات آموزشی و دانشگاه های ایران با اقبال خوبی مواجه شده است. این نرم افزار براساس طراحی مهندسی ارائه شده است ولی سایر بخش های CAE و CAM را هم در حد قابل قبولی داراست. از ویژگی های جالب توجه آن گرافیک بالای نرم افزار است که امکان ارائه تصاویر با کیفیت از قطعه یا محصول نهایی با انواع و اقسام رنگ پردازی و پس زمینه فراهم می آورد. به همین دلیل متخصصان رشته طراحی صنعتی نیز از این نرم افزار بهره می برند. در پست های بعدی تلاش می شود جزییات بیشتری از این نرم افزار ارائه گردد.

مهندس موفق

همیشه این سوال در ذهنم مطرح بوده و هست که مهندس موفق کیست. چگونه فکر می کند، چگونه کار می کند و چه برنامه ای در مواجهه با سوالات جدید دارد. اصلا آیا یک عنوان است که به کسی که در یکی از رشته های مهندسی درس می خواند می دهند.

جالب است بدانید ریشه کلمه مهندس از اندازه فارسی است. از اندازه، هندسه عربی ساخته شده است. قرار گرفتن در وزن فاعل‌ساز کلمه مهندس را دوباره به ما پس داده است. پس مهندس در تعریف ساده آن باید اندازه بگیرد، طرح بدهد و اجرا کند. اندازه گیری امور کیفی به جای خود، حتی گاهی باید کیفیت را هم اندازه گیری کند. باید بگوید نیاز بازار به این محصول تا چه حد است. باید اولویت پروژه ها و برنامه ها را اندازه گیری کند. باید میزان مشکلات را بسنجد. پس اندازه گیری یک کلمه نیست. یک دنیا حرف در خود جای داده است. از طرف دیگر مبنای کار هم قرار می گیرد. پس عدم استفاده درست از ابزار مناسب و یا اشتباه در این فرآیند، حتی درصورت درست بودن ادامه را، تباهی کار را در پی دارد.

مهندس باید برای حل مسئله طرح بدهد. طرح خود در چندین لایه مطرح است. اول باید بگوید چه مسیری برای حل مسئله طی شود. این در حقیقت کلی ترین طرح است. مطالعات بیشتر اجزای مسئله را بیشتر مشخص می کند. پس از آن با استفاده از یک نفر کارشناس یا گردهم‌آیی مجموعه‌ای از کارشناسان، طرح جزئی با قابلیت اجرا ارائه می‌شود. در نهایت با در اختیار گذاشتن طرح به مهندسان و مدیران اجرایی و گردهم‌آیی مجموعه‌ای از کارگران، تکنسین‌ها، مهندسان و مدیران طرح وارد مرحله اجرایی شده و به بار می نشیند.

تا اینجای کار مبنای مشخصی ریخته شد که وقتی می گوییم مهندس بدانیم با چه پدیده ای روبه رو هستیم! حال می خواهیم بدانیم این پدیده چگونه می تواند موفق هم باشد!! در این مجموعه نوشته ها که به مناسبت روز مهندس کلید خورده است، سعی می کنم ویژگی های یک مهندس آن هم از نوع موفقش (!) را البته از دیدگاه خودم براتون بگم.

من اولین ویژگی را بینش و آینده‌نگری می دونم. کسی که این توانایی را داشته باشه که نیاز را درست و به موقع تشخیص دهد. یک مهندس خوب را با این ویژگی برجسته می تونم بیل گیتس را نام ببرم (البته از نظر آکادمیک مهندس حساب نمیشه، چون درس دانشگاهی را نیمه کاره رها کرد!). در اواخر دهه 70 با دوستش به این ایده فکر می کنند که هر خانه نیازمند یک رایانه شخصی خواهد بود. جالب اینجا است که در آن زمان، این ایده دیوانگی قلمداد می شد. ولی با طرح و برنامه دقیق، می بینیم که نه تنها ایده محقق شده است بلکه بیل گیتس با سرمایه ای بیش از 80 میلیارد دلار از ثروتمندترین افراد روی کره زمین محسوب می‌شود. مهندس دیگر را هنری فورد می توان نام برد. او نیز بدون داشتن تحصیلات آکادمیک توانست تحولی در عرصه خودروسازی ایجاد کند. ایده او این بود که با توجه به مشکلاتی که استفاده از اسب به همراه دارد، باید آن را با موتور محرک قدرتمندی (ابتدا بخار و بعد موتور احتراقی) جایگزین ساخت. او نیز در جهتی گام برداشت که هر خانواده ای بتواند از محصول او استفاده کند.

دومین ویژگی را به روز بودن می دانم. مهندس باید در جریان آخرین اخبار و فناوری های موثر بر کار خود باشد. پس اول باید پارامترهای تاثیرگذار بر کار خود را شناسایی کند. این پارامترها می توانند قیمت ارز و نفت، روابط سیاسی و بین المللی، قوانین و قراردادهای مصوب ملی و بین المللی و ... باشند. از طرف دیگر باید با فناوری روز به پیش برود. اگرچه روزی مکان مناسب در بازار برای فروش محصول کارایی داشت ولی اکنون باید بفهمد که فروش آنلاین نقش چشمگیری در فروش شرکتها ایفا می کند و خود را برای این تغییر تدریجی آماده کند. در غیر این صورت حذف تدریجی خود را خواهد دید. اگرچه روزی محصول را با فناوری مرسوم آن زمان تولید می کرده است اما با رصد فناوری های نوین باید درصدد باشد تا با کاهش قیمت و افزایش کیفیت از رقبا پیشی گیرد.

 

در ادامه این سری مباحث به سایر ویژگی ها همچون خلاقیت، ارتباط اجتماعی، وقت شناسی، مطالعه پرداخته می‌شود. با ارائه نظرات ارزشمند خود ما را در اصلاح و تکمیل این مباحث یاری فرمایید.

 

پی نوشت: ادیبی می گفت که تدوین زبان عربی به صورت قانون‌مند کار ایرانیان بوده است. این است که می بینی به طور معمول مردم جمله ای را بدون استفاده از کلمه ای عربی به پایان نمی‌رسانند. من به شخصه حس خوبی به آن اشخاص ندارم. به نظر شما در زمان کنونی چه کسانی همچون ادیبان عرب زبان ایرانی در غنای تمدنی غیر می کوشند؟